คำตรัสจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า
เรื่อง ปวารณาขันธกะ : ภิกษุผู้งดปวารณา
เรื่อง ปวารณาขันธกะ : ภิกษุผู้งดปวารณา
ภิกษุผู้งดปวารณา
( เนื้อหาข้างล่างนี้ มีเลขอ้างอิง ( บรรพ ) ในพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับหลวง เป็นเลขที่ : 247 )
1143. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เมื่อถึงวันปวารณา ภิกษุในศาสนานี้ งดปวารณาของภิกษุเสีย
ถ้าภิกษุเหล่าอื่นรู้จักภิกษุรูปนั้นว่า ท่านองค์นี้แล มีความประพฤติทางกายไม่บริสุทธิ์ มีความประพฤติทางวาจาไม่บริสุทธิ์ มีอาชีวะไม่บริสุทธิ์ เป็นผู้เขลา ไม่ฉลาด เมื่อถูกซักถาม ไม่อาจให้คำตอบข้อที่ซักถาม
สงฆ์พึงกล่าวห้ามว่า อย่าเลยภิกษุ อย่าทุ่มเถียงกัน อย่าทะเลาะกัน อย่าแก่งแย่งกัน อย่าวิวาทกันเลย ดังนี้ แล้วจึงปวารณา
1144. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง เมื่อถึงวันปวารณา ภิกษุในศาสนานี้ งดปวารณาของภิกษุเสีย
ถ้าภิกษุเหล่าอื่นรู้จักภิกษุรูปนั้นว่า ท่านองค์นี้แล มีความประพฤติทางกายบริสุทธิ์ แต่มีความประพฤติทางวาจาไม่บริสุทธิ์ มีอาชีวะไม่บริสุทธิ์ เป็นผู้เขลา ไม่ฉลาด เมื่อถูกซักถาม ก็ไม่อาจให้คำตอบข้อที่ซักถาม
สงฆ์พึงกล่าวห้ามว่า อย่าเลยภิกษุ อย่าทุ่มเถียงกัน อย่าทะเลาะกัน อย่าแก่งแย่งกัน อย่าวิวาทกันเลย ดังนี้ แล้วจึงปวารณา
1145. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง เมื่อถึงวันปวารณา ภิกษุในศาสนานี้ งดปวารณาของภิกษุเสีย
ถ้าภิกษุเหล่าอื่นรู้จักภิกษุรูปนั้นว่า ท่านองค์นี้แล มีความประพฤติทางกายบริสุทธิ์ มีความประพฤติทางวาจาบริสุทธิ์ แต่มีอาชีวะไม่บริสุทธิ์ เป็นผู้เขลา ไม่ฉลาด เมื่อถูกซักถาม ก็ไม่อาจให้คำตอบข้อที่ซักถาม
สงฆ์พึงกล่าวห้ามว่า อย่าเลยภิกษุ อย่าทุ่มเถียงกัน อย่าทะเลาะกัน อย่าแก่งแย่งกัน อย่าวิวาทกันเลย ดังนี้ แล้วจึงปวารณา
1146. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง เมื่อถึงวันปวารณา ภิกษุในศาสนานี้ งดปวารณาของภิกษุเสีย
ถ้าภิกษุเหล่าอื่นรู้จักภิกษุรูปนั้นว่า ท่านองค์นี้แล มีความประพฤติทางกายบริสุทธิ์ มีความประพฤติทางวาจาบริสุทธิ์ มีอาชีวะบริสุทธิ์ แต่เป็นผู้เขลา ไม่ฉลาด เมื่อถูกซักถาม ก็ไม่อาจให้คำตอบข้อที่ซักถาม
สงฆ์พึงกล่าวห้ามว่า อย่าเลยภิกษุ อย่าทุ่มเถียงกัน อย่าทะเลาะกัน อย่าแก่งแย่งกัน อย่าวิวาทกันเลย ดังนี้ แล้วจึงปวารณา
1147. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง เมื่อถึงวันปวารณา ภิกษุในศาสนานี้ งดปวารณาของภิกษุเสีย
ถ้าภิกษุเหล่าอื่นรู้จักภิกษุรูปนั้นว่า ท่านองค์นี้แล มีความประพฤติทางกายบริสุทธิ์ มีความประพฤติทางวาจาบริสุทธิ์ มีอาชีวะบริสุทธิ์ เป็นบัณฑิต ฉลาด มีปัญญา เมื่อถูกซักถาม สามารถให้คำตอบข้อที่ซักถามได้
ภิกษุนั้นอันสงฆ์พึงว่ากล่าวอย่างนี้ว่า อาวุโส คุณงดปวารณาของภิกษุรูปนี้เพราะอะไร งดเพราะศีลวิบัติหรือ งดเพราะอาจารวิบัติหรือ งดเพราะทิฏฐิวิบัติหรือ
หากเธอจะพึงตอบอย่างนี้ว่า
ข้าพเจ้างดเพราะศีลวิบัติ
ข้าพเจ้างดเพราะอาจารวิบัติ
ข้าพเจ้างดเพราะทิฏฐิวิบัติ
เธออันสงฆ์พึงถามอย่างนี้ว่า
คุณรู้จักศีลวิบัติ
รู้จักอาจารวิบัติ
รู้จักทิฏฐิวิบัติหรือ
หากเธอจะพึงตอบอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ข้าพเจ้ารู้จักศีลวิบัติ
รู้จักอาจารวิบัติ
รู้จักทิฏฐิวิบัติ
เธออันสงฆ์พึงถามอย่างนี้ว่า
อาวุโส ก็ศีลวิบัติเป็นอย่างไร
อาจารวิบัติเป็นอย่างไร
ทิฏฐิวิบัติเป็นอย่างไร
หากเธอจะพึงตอบอย่างนี้ว่า
ปาราชิก 4 สังฆาทิเสส 13 นี้ชื่อว่าศีลวิบัติ
ถุลลัจจัย ปาจิตติยะ ปาฏิเทสนียะ ทุกกฏ ทุพภาสิต นี้ชื่อว่าอาจารวิบัติ
มิจฉาทิฏฐิ อันตคาหิกทิฏฐิ นี้ชื่อว่าทิฏฐิวิบัติ
เธออันสงฆ์พึงถามอย่างนี้ว่า
อาวุโส คุณงดปวารณาของภิกษุนี้ด้วยเหตุอะไร
งดด้วยได้เห็นหรือ
งดด้วยได้ฟังหรือ
งดด้วยสงสัยหรือ
หากเธอจะพึงตอบอย่างนี้ว่า
ข้าพเจ้างดด้วยได้เห็นก็ดี
ข้าพเจ้างดด้วยได้ฟังก็ดี
ข้าพเจ้างดด้วยสงสัยก็ดี
เธออันสงฆ์พึงถามอย่างนี้ว่า
อาวุโส คุณงดปวารณาของภิกษุนี้ด้วยได้เห็นอย่างไร คุณเห็นอะไร คุณเห็นว่าอย่างไร คุณเห็นเมื่อไร คุณเห็นที่ไหน
ภิกษุนี้ต้องอาบัติปาราชิก คุณเห็นหรือ
ภิกษุนี้ต้องอาบัติสังฆาทิเสส คุณเห็นหรือ
ภิกษุนี้ต้องอาบัติถุลลัจจัย …
อาบัติปาจิตติยะ …
อาบัติปาฏิเทสนียะ …
อาบัติทุกกฏ …
อาบัติทุพภาสิต
คุณเห็นหรือ คุณอยู่ที่ไหน
และภิกษุนี้อยู่ที่ไหน
คุณทำอะไรบ้าง
ภิกษุนี้ทำอะไรบ้าง
หากเธอจะพึงตอบอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ข้าพเจ้ามิได้งดปวารณาของภิกษุนี้ด้วยได้เห็น
แต่งดปวารณาด้วยได้ฟังต่างหาก
เธออันสงฆ์พึงถามอย่างนี้ว่า
อาวุโส คุณงดปวารณาของภิกษุนี้ด้วยได้ฟังมาอย่างไร คุณได้ฟังเรื่องอะไร คุณได้ฟังมาว่าอย่างไร
คุณได้ฟังมาเมื่อไร คุณได้ฟังที่ไหน
คุณได้ฟังว่าภิกษุนี้ต้องอาบัติปาราชิกหรือ
ได้ฟังว่าภิกษุนี้ต้องอาบัติสังฆาทิเสสหรือ
ได้ฟังว่าภิกษุนี้ต้องอาบัติถุลลัจจัย …
อาบัติปาจิตติยะ …
อาบัติปาฏิเทสนียะ …
อาบัติทุกกฏ …
อาบัติทุพภาสิตหรือ
ได้ฟังมาจากภิกษุหรือ
ได้ฟังมาจากภิกษุณีหรือ ได้ฟังมาจากสิกขมานาหรือ ได้ฟังมาจากสามเณรหรือ ได้ฟังมาจากสามเณรีหรือ ได้ฟังมาจากอุบาสกหรือ ได้ฟังมาจากอุบาสิกาหรือ
ได้ฟังมาจากพระราชาหรือ ได้ฟังมาจากราชมหาอำมาตย์หรือ
ได้ฟังมาจากพวกเดียรถีย์หรือ ได้ฟังมาจากพวกสาวกเดียรถีย์หรือ
หากเธอจะพึงตอบ อย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ข้าพเจ้ามิได้งดปวารณาของภิกษุนี้ด้วยได้ฟัง
แต่ข้าพเจ้างดปวารณาด้วยสงสัยต่างหาก
เธออันสงฆ์พึงถามอย่างนี้ว่า
อาวุโส คุณงดปวารณาของภิกษุนี้ด้วยสงสัยอย่างไร คุณสงสัยอะไร สงสัยว่าอย่างไร สงสัยเมื่อไร สงสัยที่ไหน
คุณสงสัยว่าภิกษุนี้ต้องอาบัติปาราชิกหรือ
สงสัยว่าภิกษุนี้ต้องอาบัติสังฆาทิเสสหรือ
สงสัยว่าภิกษุนี้ต้องอาบัติถุลลัจจัย …
อาบัติปาจิตติยะ …
อาบัติปาฏิเทสนียะ …
อาบัติทุกกฏ …
อาบัติทุพภาสิตหรือ
คุณฟังมาจากภิกษุแล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากภิกษุณีแล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากสิกขมานาแล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากสามเณรแล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากสามเณรีแล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากอุบาสกแล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากอุบาสิกาแล้วสงสัยหรือ
คุณฟังมาจากพระราชาแล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากราชมหาอำมาตย์แล้วสงสัยหรือ
คุณฟังมาจากพวกเดียรถีย์แล้วสงสัยหรือ คุณฟังมาจากพวกสาวกเดียรถีย์แล้วสงสัยหรือ
หากเธอจะพึงตอบอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ข้าพเจ้ามิได้งดปวารณาของภิกษุนี้ด้วยสงสัย
ความจริงแม้ข้าพเจ้าเองก็ไม่ทราบว่า เรางดปวารณาของภิกษุนี้เสียด้วยเหตุไรเล่า
* * * ฟังคำปฏิญาณของโจทก์และจำเลย
1148. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุโจทก์นั้น ตอบข้อซักถามไม่เป็นที่พอใจของสพรหมจารีผู้รู้ทั้งหลาย
สงฆ์ควรบอกว่า คุณไม่ควรฟ้องภิกษุจำเลย
1149. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุโจทก์นั้น ตอบข้อซักถามเป็นที่พอใจของสพรหมจารีผู้รู้ทั้งหลาย
สงฆ์ควรบอกว่า คุณควรฟ้องภิกษุจำเลย
1150. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุโจทก์นั้นปฏิญาณว่า ตนตามกำจัดด้วยอาบัติปาราชิกไม่มีมูล
สงฆ์พึงปรับอาบัติสังฆาทิเสส แล้วจึงปวารณา
1151. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุโจทก์นั้นปฏิญาณว่า ตนตามกำจัดด้วยอาบัติสังฆาทิเสสไม่มีมูล
สงฆ์พึงปรับอาบัติตามธรรม แล้วจึงปวารณา
1152. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุโจทก์นั้นปฏิญาณว่า ตนตามกำจัดด้วยอาบัติถุลลัจจัยไม่มีมูล …
1153. … ด้วยอาบัติปาจิตติยะไม่มีมูล …
1154. … ด้วยอาบัติปาฏิเทสนียะไม่มีมูล …
1155. … ด้วยอาบัติทุกกฏไม่มีมูล …
1156. … ด้วยอาบัติทุพภาสิตไม่มีมูล สงฆ์พึงปรับอาบัติตามธรรม แล้วจึงปวารณา
1157. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุจำเลยนั้นปฏิญาณว่า ตนต้องอาบัติปาราชิก
สงฆ์พึงนาสนะเสีย แล้วจึงปวารณา
1158. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุจำเลยนั้นปฏิญาณว่า ตนต้องอาบัติสังฆาทิเสส
สงฆ์พึงปรับอาบัติสังฆาทิเสส แล้วจึงปวารณา
1159. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุจำเลยนั้นปฏิญาณว่า ตนต้องอาบัติถุลลัจจัย …
1160. … อาบัติปาจิตติยะ …
1161. … อาบัติปาฏิเทสนียะ …
1162. … อาบัติทุกกฏ …
1163. … อาบัติทุพภาสิต
สงฆ์พึงปรับอาบัติตามธรรม แล้วปวารณาเถิด
* * * มีความเห็นไม่ตรงกันในอาบัติที่ต้อง
( เนื้อหาข้างล่างนี้ มีเลขอ้างอิง ( บรรพ ) ในพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับหลวง เป็นเลขที่ : 248 )
1164. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุในศาสนานี้ ต้องอาบัติถุลลัจจัย ในวันปวารณา
ภิกษุบางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติถุลลัจจัย
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติสังฆาทิเสส
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุพวกที่มีความเห็นว่า ต้องอาบัติถุลลัจจัย พึงนำภิกษุรูปนั้น ออกไปในที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ปรับอาบัติตามธรรม แล้วเข้าไปหาสงฆ์ กล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ภิกษุรูปนั้นต้องอาบัติใดแล อาบัตินั้นเธอทำคืนตามธรรมแล้ว
ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ถึงที่แล้ว สงฆ์พึงปวารณา
1165. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง ภิกษุในศาสนานี้ ต้องอาบัติถุลลัจจัย ในวันปวารณา
ภิกษุบางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติถุลลัจจัย
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติปาจิตติยะ
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติถุลลัจจัย
บางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติปาฏิเทสนียะ
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติถุลลัจจัย
บางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติทุกกฏ
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติถุลลัจจัย
บางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติทุพภาสิต
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุพวกที่มีความเห็นว่า ต้องอาบัติถุลลัจจัย พึงนำภิกษุรูปนั้น ออกไปในที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ปรับอาบัติตามธรรม แล้วเข้าไปหาสงฆ์ กล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ภิกษุนั้นต้องอาบัติใดแล อาบัตินั้นเธอทำคืนตามธรรมแล้ว
ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ถึงที่แล้ว สงฆ์พึงปวารณา
1166. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง ภิกษุในศาสนานี้ ต้องอาบัติปาจิตติยะ…
1167. … ต้องอาบัติปาฏิเทสนียะ …
1168. … ต้องอาบัติทุกกฏ …
1169. … ต้องอาบัติทุพภาสิตในวันปวารณา
ภิกษุบางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติทุพภาสิต
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติสังฆาทิเสส
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุที่มีความเห็นว่า ต้องอาบัติทุพภาสิต พึงนำภิกษุรูปนั้น ออกไปในที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ปรับอาบัติตามธรรม แล้วเข้าไปหาสงฆ์กล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ภิกษุนั้นต้องอาบัติใดแล อาบัตินั้นเธอทำคืนตามธรรมแล้ว
ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ถึงที่แล้ว สงฆ์พึงปวารณา
1170. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง ภิกษุในศาสนานี้ ต้องอาบัติทุพภาสิต ในวันปวารณา
ภิกษุบางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติทุพภาสิต
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติถุลลัจจัย
บางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติทุพภาสิต
บางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติปาจิตติยะ
บางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติทุพภาสิต
บางพวกมีความเห็นว่าต้องอาบัติปาฏิเทสนียะ
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติทุพภาสิต
บางพวกมีความเห็นว่า ต้องอาบัติทุกกฏ
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุที่มีความเห็นว่า ต้องอาบัติทุพภาสิต พึงนำภิกษุรูปนั้น ออกไปในที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ปรับอาบัติตามธรรม แล้วเข้าไปหาสงฆ์กล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย ภิกษุนั้นต้องอาบัติใดแล อาบัตินั้นเธอทำคืนตามธรรมแล้ว
ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ถึงที่แล้ว สงฆ์พึงปวารณา
* * * วัตถุและบุคคลปรากฏ
( เนื้อหาข้างล่างนี้ มีเลขอ้างอิง ( บรรพ ) ในพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับหลวง เป็นเลขที่ : 249 )
1171. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุในศาสนานี้ พึงประกาศในท่ามกลางสงฆ์ ในวันปวารณาว่า
ท่านเจ้าข้า ขอสงฆ์จงฟังข้าพเจ้า
วัตถุนี้ปรากฏบุคคลไม่ปรากฏ
ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ถึงที่แล้ว สงฆ์พึงงดวัตถุ แล้วปวารณาเถิด
ภิกษุนั้นอันสงฆ์พึงกล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโส พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติปวารณาไว้สำหรับภิกษุทั้งหลายผู้บริสุทธิ์
ถ้าวัตถุปรากฏ บุคคลไม่ปรากฏ เธอจงระบุบุคคลนั้นมาเดี๋ยวนี้
1172. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง ภิกษุในศาสนานี้ พึงประกาศในท่ามกลางสงฆ์ในวันปวารณาว่า
ท่านเจ้าข้า ขอสงฆ์จงฟังข้าพเจ้า บุคคลนี้ปรากฏ วัตถุไม่ปรากฏ
ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ถึงที่แล้ว สงฆ์พึงงดบุคคล แล้วปวารณาเถิด
ภิกษุนั้นอันสงฆ์พึงกล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโส พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติปวารณาไว้สำหรับภิกษุทั้งหลายผู้พร้อมเพรียงกัน
ถ้าบุคคลปรากฏ วัตถุไม่ปรากฏ เธอจงระบุวัตถุนั้นมาเดี๋ยวนี้
1173. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง ภิกษุในศาสนานี้ พึงประกาศในท่ามกลางสงฆ์ในวันปวารณาว่า
ท่านเจ้าข้า ขอสงฆ์จงฟังข้าพเจ้า
วัตถุและบุคคลนี้ปรากฏ
ถ้าความพร้อมพรั่งของสงฆ์ถึงที่แล้ว สงฆ์พึงงดวัตถุและบุคคล แล้วปวารณาเถิด
ภิกษุนั้นอันสงฆ์พึงกล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโส พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติปวารณาไว้สำหรับภิกษุทั้งหลายผู้บริสุทธิ์และพร้อมเพรียงกัน
ถ้าวัตถุและบุคคลปรากฏ เธอจงระบุวัตถุและบุคคลนั้นมาเดี๋ยวนี้
1174. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากวัตถุปรากฏก่อนปวารณา ภายหลังบุคคลจึงปรากฏ ควรพูดขึ้น
หากบุคคลปรากฏก่อนปวารณา ภายหลังวัตถุจึงปรากฏ ก็ควรพูดขึ้น
หากวัตถุและบุคคลปรากฏก่อนปวารณา ถ้าเมื่อทำปวารณาแล้ว ฟื้นเรื่องนั้นขึ้น
เป็นปาจิตติยะ เพราะฟื้นเรื่องขึ้น
* * * ภิกษุก่อความบาดหมางเป็นต้น
( เนื้อหาข้างล่างนี้ มีเลขอ้างอิง ( บรรพ ) ในพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับหลวง เป็นเลขที่ : 250 )
ก็โดยสมัยนั้นแล ภิกษุมากรูปด้วยกันที่เคยเห็นร่วมคบหากันมา จำพรรษาอยู่ในอาวาสแห่งหนึ่ง ในโกศลชนบท
ณ สถานที่ใกล้เคียงของภิกษุเหล่านั้น มีภิกษุเหล่าอื่นที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์ จำพรรษาอยู่
ด้วยประสงค์ว่า ในวันปวารณา พวกเราจักงดปวารณาของภิกษุที่อยู่จำพรรษาเหล่านั้นเสีย
ภิกษุเหล่านั้นได้ทราบข่าวว่า ณ สถานที่ใกล้เคียงของพวกเรา มีภิกษุเหล่าอื่นที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์ จำพรรษาอยู่ ด้วยมุ่งหมายว่าในวันปวารณา พวกเราจักงดปวารณาของภิกษุที่อยู่จำพรรษาเหล่านั้นเสีย ดังนี้ พวกเราจะพึงปฏิบัติอย่างไรหนอ
จึงกราบทูลเรื่องแด่พระผู้มีพระภาค
พระผู้มีพระภาครับสั่งกะภิกษุทั้งหลาย ว่าดังนี้
1175. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุในศาสนานี้ มากรูปด้วยกัน ซึ่งเคยเห็นร่วมคบหากันมา จำพรรษาอยู่ในอาวาสแห่งหนึ่ง
ณ สถานที่ใกล้เคียงของภิกษุเหล่านั้น มีภิกษุเหล่าอื่นที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์ จำพรรษาอยู่
ด้วยมุ่งหมายว่า ในวันปวารณา พวกเราจักงดปวารณาของพวกภิกษุที่อยู่จำพรรษาเหล่านั้นเสีย ดังนี้
ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุเหล่านั้นทำอุโบสถ 2 คือ ที่ 3 ที่ 4 หรือ ๓ อุโบสถ คือ ที่ 3 ที่ 4 ที่ 5 ให้เป็นอุโบสถ 14 ค่ำ ด้วยประสงค์ว่า ไฉนพวกเราพึงปวารณาก่อนภิกษุเหล่านั้น
1176. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุพวกที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์เหล่านั้นมาสู่อาวาส
ภิกษุพวกเจ้าถิ่นเหล่านั้นพึงรีบประชุมปวารณาเสียโดยเร็ว
ครั้นแล้วพึงแจ้งว่า
อาวุโสทั้งหลาย พวกเราปวารณากันเสร็จแล้ว ท่านทั้งหลายจะสำคัญสถานใด ก็จงทำสถานนั้นเถิด
1177. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุพวกที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์เหล่านั้น ไม่แจ้งให้ทราบก่อนมาสู่อาวาสนั้น
พวกภิกษุเจ้าถิ่นเหล่านั้น พึงปูอาสนะ จัดหาน้ำล้างเท้า ตั่งรองเท้า กระเบื้องเช็ดเท้าไว้ พึงลุกขึ้นแล้วรับบาตรจีวร พึงต้อนรับด้วยน้ำดื่ม พึงเสแสร้งกล่าวแก่ภิกษุเหล่านั้น แล้วไปปวารณานอกสีมา
ครั้นแล้วพึงแจ้งว่า อาวุโสทั้งหลาย พวกเราปวารณากันเสร็จแล้ว ท่านทั้งหลายจะสำคัญสถานใด ก็จงทำสถานนั้นเถิด
ถ้าได้วิธีการนั้นอย่างนี้ การได้อย่างนี้ นั่นเป็นการดี
หากไม่ได้ ภิกษุเจ้าถิ่น ผู้ฉลาด ผู้สามารถ พึงประกาศให้ภิกษุเจ้าถิ่นทั้งหลายทราบว่า
ขอท่านเจ้าถิ่นทั้งหลาย จงฟังข้าพเจ้า
ถ้าความพร้อมพรั่งของท่านทั้งหลายถึงที่แล้ว พวกเราพึงทำอุโบสถ พึงสวดปาติโมกข์ในบัดนี้ พึงปวารณาในวันกาฬปักที่จะมาถึงเถิด
1178. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุพวกที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์เหล่านั้น จะพึงกล่าวกะภิกษุเหล่านั้นอย่างนี้ว่า
ดีแล้วอาวุโสทั้งหลาย ขอพวกท่านจงปวารณาต่อพวกเราในบัดนี้เถิด
พวกเธออันภิกษุทั้งหลายพึงกล่าวอย่างนี้ว่า อาวุโสทั้งหลาย พวกท่านไม่เป็นใหญ่ในปวารณาของพวกเรา พวกเราจะยังไม่ปวารณาก่อนละ
1179. ดูกร ภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์เหล่านั้น จะพึงอยู่คอยไปถึงวันกาฬปักษ์นั้น
ภิกษุเจ้าถิ่นผู้ฉลาด ผู้สามารถ พึงประกาศให้พวกภิกษุเจ้าถิ่นทราบว่า
ท่านเจ้าถิ่นทั้งหลาย จงฟังข้าพเจ้า
ถ้าความพร้อมพรั่งของท่านทั้งหลายถึงที่แล้ว พวกเราพึงทำอุโบสถ พึงสวดปาติโมกข์ในบัดนี้เถิด
พวกเราพึงปวารณาในวันชุณหปักษ์ที่จะมาถึงเถิด
1180. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุพวกที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์เหล่านั้น จะพึงกล่าวกะภิกษุเหล่านั้น อย่างนี้ว่า
ดีแล้วอาวุโสทั้งหลาย ขอพวกท่านจงปวารณาต่อพวกเราในบัดนี้เถิด
พวกเธออันภิกษุทั้งหลายพึงกล่าวอย่างนี้ว่า
อาวุโสทั้งหลาย พวกท่านไม่เป็นใหญ่ในปวารณาของพวกเรา
พวกเราจะยังไม่ปวารณาก่อนละ
1181. ดูกรภิกษุทั้งหลาย หากภิกษุพวกที่ก่อความบาดหมาง ก่อความทะเลาะ ก่อความวิวาท ทำความอื้อฉาว ก่ออธิกรณ์ในสงฆ์เหล่านั้น จะพึงอยู่คอยไปถึงวันชุณหปักษ์แม้นั้น
ภิกษุเหล่านั้นทุกรูปไม่ปวารณา ก็ต้องปวารณาในวันเพ็ญเดือน 12 เป็นที่ครบ 4 เดือนที่จะมาถึง
1182. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าเมื่อภิกษุเหล่านั้นกำลังปวารณากัน ภิกษุอาพาธงดปวารณาของภิกษุผู้ไม่อาพาธ
ภิกษุอาพาธนั้นอันภิกษุทั้งหลายพึงว่ากล่าวอย่างนี้ว่า
ท่านกำลังอาพาธ อันผู้อาพาธ พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ไม่สู้จะอดทนต่อการซักถาม
อาวุโส ขอท่านจงรออยู่จนกว่าจะหายอาพาธ
หายอาพาธแล้ว เมื่อจำนงจึงค่อยโจท
หากภิกษุอาพาธถูกว่ากล่าวอย่างนี้ ยังขืนโจท เป็นปาจิตติยะ เพราะไม่เอื้อเฟื้อ
1183. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าเมื่อภิกษุเหล่านั้นกำลังปวารณากัน
ภิกษุผู้ไม่อาพาธงดปวารณาของภิกษุผู้อาพาธ
ภิกษุผู้ไม่อาพาธนั้น อันภิกษุทั้งหลายพึงว่ากล่าว อย่างนี้ว่า
อาวุโส ภิกษุรูปนี้แลกำลังอาพาธ อันผู้อาพาธ พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ไม่สู้จะอดทนต่อการซักถาม
อาวุโส ขอท่านจงรออยู่จนกว่าภิกษุรูปนี้หายอาพาธ
ภิกษุนั้นหายอาพาธแล้ว เมื่อจำนงจึงค่อยโจท
หากภิกษุผู้ไม่อาพาธถูกว่ากล่าวอยู่อย่างนี้ ยังขืนโจท เป็นปาจิตติยะ เพราะไม่เอื้อเฟื้อ
1184. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าเมื่อภิกษุเหล่านั้นกำลังปวารณาอยู่
ภิกษุอาพาธงดปวารณาของภิกษุอาพาธ
ภิกษุอาพาธนั้น อันภิกษุทั้งหลายพึงว่ากล่าวอย่างนี้ว่า
ท่านทั้งหลายกำลังอาพาธ อันผู้อาพาธพระผู้มีพระภาคตรัสว่า ไม่สู้จะอดทนต่อการซักถาม
โปรดรออยู่ก่อนจนกว่าจะหายอาพาธด้วยกัน
หายอาพาธด้วยกันแล้ว เมื่อจำนงจึงค่อยโจท
หากภิกษุผู้อาพาธนั้นถูกว่ากล่าวอย่างนี้ ยังขืนโจท เป็นปาจิตติยะ เพราะไม่เอื้อเฟื้อ
1185. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ถ้าเมื่อภิกษุเหล่านั้นกำลังปวารณากัน
ภิกษุผู้ไม่อาพาธงดปวารณาของภิกษุผู้ไม่อาพาธ ทั้งสองฝ่าย
สงฆ์พึงสอบสวนสืบสวนเป็นการสงฆ์ ปรับอาบัติตามธรรม แล้วจึงปวารณาเถิด
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) นำมาจากพระไตรปิฎก / หัวข้อใหญ่สุด : อาจารโคจรสมฺปนฺนา / หัวข้อย่อยรองลงมา : คัมภีร์ มหาวรรค ภาค 1 ( วินัยปิฎก เล่มที่ 4 ) / หัวข้อย่อยรองลงมา : ขันธ์ที่ 4 : ปวารณาขันธกะ / หัวข้อย่อยรองลงมา : ปวารณาขันธกะ : ภิกษุผู้งดปวารณา
* * * อีกช่องทางหนึ่ง คือ สามารถอ่านได้ใน หนังสือ พุทธวจน เรื่อง อริยวินัย / หน้าที่ : 401 , 402 , 403 , 404 , 405 , 406 , 407 , 408 , 409 , 410 , 411 , 412
- จบ -
