วิภังค์

 

วิภังค์

การแจก ( วิภังค์ ) - คือแยกจากกลุ่มธรรมะต่าง ๆ ให้เห็นรายละเอียด เช่น คำว่า ขันธ์ 5 อายตนะ 12 จำแนกรายละเอียดออกไปอย่างไรบ้าง 

       การแยกกลุ่มหรืออธิบายแจกรายละเอียดของธรรมะต่าง ๆ ออกไปในเล่มที่ 35 นี้ มี 18 หมวด คือ 

       1. ขันธวิภังค์ แจกขันธ์ 5 

       2. อายตนวิภังค์ แจกอายตนะ 12

       3. ธาตุวิภังค์ แจกธาตุ 6 และธาตุ 18 

       4. สัจจวิภังค์ แจกอริยสัจจ์ 4 

       5. อินทริยวิภังค์ แจกอินทรีย์ 22 

       6. ปัจจยาการวิภังค์ แจกปัจจยาการ 12 ที่เรียกว่าปฏิจจสมุปบาท 

       7. สติปัฏฐานวิภังค์ แจกสติปัฏฐาน 4 

       8. สัมมัปปธานวิภังค์ แจกสัมมัปปธาน ( เพียรชอบ ) 4

       9. อิทธิปาทวิภังค์ แจกอืทธิบาท 4 

       10. โพชฌังควิภังค์ แจกโพชฌงค์ 7 

       11. มัคควิภังค์ แจกมรรคมีองค์ 8 

       12. ฌานวิภังค์ แจกฌาน ( การเพ่งอารมณ์ ) ทั้งรูปฌานและอรูปฌาน 

       13. อัปปมัญญาวิภังค์ แจกอัปปมัญญา 4 ( พรหมวิหาร 4 ที่แผ่ไปโดยไม่ กำหนดประมาณ ) 

       14. สิกขาปทวิภังค์ แจกสิกขาบท 5 คือศีล 5 

       15. ปฏิสัมภิทาวิภังค์ แจกปฏิสัมภิทา ( ความแตกฉาน ) 4

       16. ญาณวิภังค์ แจกญาณ ( ความรู้ ) ตั้งแต่หมวด 1 ถึงหมวด 10 

       17. ขุททกวัตถุวิภังค์ แจกเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ ตั้งแต่หมวดที่ 1 ถึงหมวดที่ 18 และทิฏฐิ 62 

       18. ธัมมหทยวิภังค์ แจกหัวใจหรือหัวข้อธรรม 


       ในการแจกธรรมะทั้งสิบแปดหัวข้อเหล่านี้ โดยมากได้ตั้งเป็น ๓ ภาค คือ

       เป็นหัวข้อฝ่ายพระสูตร ( สุตตันต- ภาชนียะ )

       หัวข้อฝ่ายพระอภิธรรม ( อภิธัมมภาชนียะ ) 

       และหมวดถามตอบปัญหา ( ปัญหาปุจฉกะ ) 

       เป็นการแยกอธิบายให้เห็น ว่า ศัพท์ธรรมะนั้น ๆอธิบายตามแนวพระสูตรอย่างไร ตามแนวพระอภิธรรมอย่างไร มีพิเศษออกไป คือข้อ 5 และข้อ 18 ไม่มีหัวข้อฝ่ายพระสูตร 

       และข้อ 16 , 17 และ 18 ไม่ตั้งเป็นหัวข้อฝ่ายพระสูตร ฝ่ายพระอภิธรรม หากตั้งตามหมวดที่ 1 ที่ 2 เป็นต้น

- จบ -