พุทธวจน - คําสอนจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า
เรื่อง ข้อควรระวัง ในการเจริญสติปัฏฐาน 4
เรื่อง ข้อควรระวัง ในการเจริญสติปัฏฐาน 4
อัคคิเวสนะ ! ...ครั้นภิกษุประกอบพร้อมด้วยสติสัมปชัญญะแล้ว ตถาคตย่อมแนะนำเธอให้ยิ่งขึ้นไปว่า “มาเถิดภิกษุ! เธอจงเสพเสนาสนะอันสงัด คือป่าละเมาะ โคนไม้ ภูเขา ซอกห้วย ท้องถ้ำ ป่าช้า ป่าชัฏ ที่แจ้ง หรือลอมฟางเถิด” ดังนี้ ภิกษุนั้นย่อมเสพเสนาสนะอันสงัด ครั้นก้าวกลับจากบิณฑบาตในกาลเป็นปัจฉาภัต นั่งคู้บัลลังก์ ตั้งกายตรง ดำรงสติเฉพาะหน้า เธอย่อมละอภิชฌาในโลก มีจิตปราศจากอภิชฌา คอยชำระจิตจากอภิชฌาอยู่ ละพยาบาท มีจิตปราศจากพยาบาท เป็นผู้กรุณามีจิตหวังความเกื้อกูลในสัตว์ทั้งหลาย คอยชำระจิตจากพยาบาทอยู่ ละถีนมิทธะ มีจิตปราศจากถีนมิทธะ มุ่งอยู่แต่ความสว่างในใจ มีสติสัมปชัญญะ คอยชำระจิตจากถีนมิทธะอยู่ ละอุทธัจจกุกกุจจะ ไม่ฟุ้งซ่าน มีจิตสงบอยู่ในภายใน คอยชำระจิตจากอุทธัจจกุกกุจจะอยู่ ละวิจิกิจฉา ข้ามล่วงวิจิกิจฉาเสียได้ ไม่ต้องกล่าวถามว่า “นี่อะไร นี่อย่างไร” ในกุศลธรรมทั้งหลาย คอยชำระจิตจากวิจิกิจฉาอยู่
ภิกษุนั้น ครั้นละนิวรณ์ 5 ประการ อันเป็นเครื่องเศร้าหมองจิต ทำปัญญาให้ถอยกำลังเหล่านี้ได้แล้ว เธอเป็นผู้มีปกติ เห็นกายในกายอยู่ ...มีปกติ เห็นเวทนาในเวทนาทั้งหลายอยู่ ...มีปกติ เห็นจิตในจิตอยู่ ...มีปกติ เห็นธรรมในธรรมทั้งหลายอยู่ มีความเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ นำอภิชฌาและโทมนัสในโลกออกเสียได้
ตถาคต ย่อมแนะนำเธอนั้นให้ยิ่งขึ้นไปว่า
“มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นกายในกายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับกายเลย ( มา จ กายูปสญหิตํ วิตกฺกํ วิตกฺเกสิ )
มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นเวทนาในเวทนาทั้งหลายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับเวทนาเลย
มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นจิตในจิตทั้งหลายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับจิตเลย
มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นธรรมในธรรมทั้งหลายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับธรรมเลย” ดังนี้
ภิกษุนั้น เพราะเข้าไปสงบระงับเสียได้ซึ่งวิตกและวิจาร จึงเข้าถึงทุติยฌาน อันเป็นเครื่องผ่องใสแห่งใจในภายใน นำให้สมาธิเป็นธรรมอันเอกผุดมีขึ้น ไม่มีวิตกไม่มีวิจาร มีแต่ปีติและสุขอันเกิดจากสมาธิ แล้วแลอยู่ (...แล้วได้ตรัสถึง ตติยฌาน ...จตุตถฌาน ...ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ...จุตูปปาตญาณ ...อาสวักขยญาณ จนกระทั่ง วิมุตติญาณ ตามหลักที่มีกล่าวอยู่ในบาลีทั่วๆ ไปที่กล่าวถึงเรื่องนี้ )
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง อานาปานสติ / หัวข้อใหญ่ : ธรรมะแวดล้อม / หัวข้อย่อย : ข้อควรระวัง ในการเจริญสติปัฏฐาน 4 / หัวข้อเลขที่ : 30 / -บาลี อุปริ. ม. 14/268-270/396-401. / หน้าที่ : 135 , 136 , 137
ภิกษุนั้น ครั้นละนิวรณ์ 5 ประการ อันเป็นเครื่องเศร้าหมองจิต ทำปัญญาให้ถอยกำลังเหล่านี้ได้แล้ว เธอเป็นผู้มีปกติ เห็นกายในกายอยู่ ...มีปกติ เห็นเวทนาในเวทนาทั้งหลายอยู่ ...มีปกติ เห็นจิตในจิตอยู่ ...มีปกติ เห็นธรรมในธรรมทั้งหลายอยู่ มีความเพียรเผากิเลส มีสัมปชัญญะ มีสติ นำอภิชฌาและโทมนัสในโลกออกเสียได้
ตถาคต ย่อมแนะนำเธอนั้นให้ยิ่งขึ้นไปว่า
“มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นกายในกายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับกายเลย ( มา จ กายูปสญหิตํ วิตกฺกํ วิตกฺเกสิ )
มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นเวทนาในเวทนาทั้งหลายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับเวทนาเลย
มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นจิตในจิตทั้งหลายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับจิตเลย
มาเถิด ภิกษุ! เธอจงเป็นผู้มีปกติ เห็นธรรมในธรรมทั้งหลายอยู่ แต่อย่าตรึกซึ่งวิตกอันเข้าไปประกอบอยู่กับธรรมเลย” ดังนี้
ภิกษุนั้น เพราะเข้าไปสงบระงับเสียได้ซึ่งวิตกและวิจาร จึงเข้าถึงทุติยฌาน อันเป็นเครื่องผ่องใสแห่งใจในภายใน นำให้สมาธิเป็นธรรมอันเอกผุดมีขึ้น ไม่มีวิตกไม่มีวิจาร มีแต่ปีติและสุขอันเกิดจากสมาธิ แล้วแลอยู่ (...แล้วได้ตรัสถึง ตติยฌาน ...จตุตถฌาน ...ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ...จุตูปปาตญาณ ...อาสวักขยญาณ จนกระทั่ง วิมุตติญาณ ตามหลักที่มีกล่าวอยู่ในบาลีทั่วๆ ไปที่กล่าวถึงเรื่องนี้ )
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง อานาปานสติ / หัวข้อใหญ่ : ธรรมะแวดล้อม / หัวข้อย่อย : ข้อควรระวัง ในการเจริญสติปัฏฐาน 4 / หัวข้อเลขที่ : 30 / -บาลี อุปริ. ม. 14/268-270/396-401. / หน้าที่ : 135 , 136 , 137
- END -
