ควรให้ทานในที่ใด ( นัยที่ 1 )

 

พุทธวจน - คําสอนจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า

เรื่อง ควรให้ทานในที่ใด ( นัยที่ 1 ) 

     ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ !  ทาน บุคคลพึงให้ในที่ไหนหนอ ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ!  ทาน บุคคลพึงให้ในที่ไหนหนอ

       มหาราช!  จิตย่อมเลื่อมใสในที่ใด พึงให้ในที่นั้น

       ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ!  ทานที่ให้แล้วในที่ไหนจึงมีผลมาก

       มหาราช!  ทานพึงให้ในที่ไหนนั่นเป็นข้อหนึ่ง และทานที่ให้แล้วในที่ไหนจึงมีผลมาก นั่นเป็นอีกข้อหนึ่ง

       มหาราช!  ทานที่ให้แล้วแก่ผู้มีศีลแล มีผลมาก  ทานที่ให้แล้วในผู้ทุศีลหามีผลมากไม่

       มหาราช!  ด้วยเหตุนั้น เราจักย้อนถามพระองค์ในปัญหากรรมข้อนั้นบ้าง พระองค์พอพระทัยอย่างใด พึงตอบอย่างนั้น

       มหาราช !  พระองค์จะสำคัญความข้อนั้นเป็นอย่างไร ณ ที่นี้การยุทธพึงปรากฏเฉพาะหน้าแด่พระองค์ สงครามพึงปะทะกัน ถ้าว่ากุมารที่เป็นกษัตริย์ ... ที่เป็นพราหมณ์ ... ที่เป็นแพศย์ ... ที่เป็นศูทร เป็นผู้ไม่ได้ศึกษา ไม่ได้หัดมือ ไม่ได้รับความชำนาญ ไม่ได้ประลองการยิง เป็นคนขลาด เป็นคนมักสั่น เป็นคนมักสะดุ้ง เป็นคนมักวิ่งหนี พึงมาอาสาไซร้ พระองค์ พึงทรงชุบเลี้ยงบุรุษนั้นหรือ และพระองค์พึงทรงต้องการบุรุษเช่นนั้นหรือ

       ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ!  ข้าพระองค์ไม่พึงชุบเลี้ยงบุรุษนั้น และข้าพระองค์ไม่พึงต้องการบุรุษเช่นนั้นแล

       มหาราช!  พระองค์จะทรงสำคัญความข้อนั้นเป็นอย่างไร ณ ที่นี้การยุทธพึงปรากฏแก่พระองค์ สงครามพึงปะทะกัน ถ้าว่ากุมารที่เป็นกษัตริย์ ... ที่เป็นพราหมณ์ ... ที่เป็นแพศย์ ... ที่เป็นศูทร เป็นผู้ศึกษาดีแล้ว ได้หัดมือแล้ว ได้รับความชำนาญแล้ว ได้ประลองการยิงมาแล้ว ไม่เป็นคนขลาด ไม่เป็นคนสั่น ไม่เป็นคนสะดุ้ง ไม่เป็นคนมักวิ่งหนี พึงมาอาสาไซร้ พระองค์พึงทรงชุบเลี้ยงบุรุษนั้นหรือ และพระองค์พึงทรงมีพระประสงค์บุรุษเช่นนั้นหรือ

       ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ !  หม่อมฉันพึงชุบเลี้ยงบุรุษนั้น และหม่อมฉันพึงต้องการบุรุษเช่นนั้น

       มหาราช!  ฉันนั้นก็เหมือนกัน แม้หากว่า กุลบุตรออกจากเรือน ตระกูลไรๆ เป็นผู้บวชหาเรือนมิได้ และกุลบุตรนั้น เป็นผู้มีองค์ 5 อันละได้แล้ว เป็นผู้ประกอบแล้วด้วยองค์ 5  ทานที่ให้แล้วในกุลบุตรนั้น ย่อมเป็นทานมีผลมาก

       องค์ 5 อันกุลบุตรนั้นละได้แล้วเป็นอย่างไร

       ( 1 ) กามฉันทะอันกุลบุตรนั้นละได้แล้ว

       ( 2 ) พยาบาทอันกุลบุตรนั้นละได้แล้ว

       ( 3 ) ถีนมิทธะอันกุลบุตรนั้นละได้แล้ว

       ( 4 ) อุทธัจจกุกกุจจะอันกุลบุตรนั้นละได้แล้ว

       ( 5 ) วิจิกิจฉาอันกุลบุตรนั้นละได้แล้ว

       เหล่านี้แล องค์ 5 อันกุลบุตรนั้นละได้แล้ว

       กุลบุตรนั้นเป็นผู้ประกอบด้วยองค์ 5 เป็นอย่างไร

       ( 1 ) เป็นผู้ประกอบแล้วด้วยกองศีล อันเป็นของพระอเสขะ

       ( 2 ) เป็นผู้ประกอบแล้วด้วยกองสมาธิ อันเป็นของพระอเสขะ

       ( 3 ) เป็นผู้ประกอบแล้วด้วยกองปัญญา อันเป็นของพระอเสขะ

       ( 4 ) เป็นผู้ประกอบแล้วด้วยกองวิมุตติ อันเป็นของพระอเสขะ

       ( 5 ) เป็นผู้ประกอบแล้วด้วยกองวิมุตติญาณทัสสนะ อันเป็นของพระอเสขะ

       กุลบุตรนั้น เป็นผู้ประกอบแล้วด้วยองค์ 5 เหล่านี้ ทานที่ให้แล้วในกุลบุตรผู้มีองค์ 5 อันละได้แล้วและเป็นผู้ประกอบแล้วด้วยองค์ 5 อย่างนี้ ย่อมมีผลมาก

- - - - - - - - - - - - - - - - - - -     

( คาถาผนวกท้ายพระสูตร )

       ศิลปะการยิงแม่น กำลังเข้มแข็ง และความกล้าหาญ มีอยู่ในชายหนุ่มผู้ใด พระราชาผู้ทรงพระประสงค์ด้วยการยุทธ พึงทรงชุบเลี้ยงชายหนุ่มเช่นนั้น ไม่พึงทรงชุบเลี้ยงชายหนุ่มผู้ไม่กล้าหาญ เพราะเหตุแห่งชาติฉันใด

       ธรรมะคือขันติและโสรัจจะ ตั้งอยู่แล้วในบุคคลใด บุคคลพึงบูชาบุคคลนั้น ผู้มีปัญญา มีความประพฤติเยี่ยงพระอริยะแม้มีชาติทราม ฉันนั้นเหมือนกัน

       พึงสร้างอาศรมอันเป็นที่รื่นรมย์ ยังผู้พหูสูตทั้งหลาย ให้สำนักอยู่ ณ ที่นั้น พึงสร้างบ่อนำไว้ในป่าที่กันดารน้ำ และสะพานในที่เป็นหล่ม พึงถวายข้าว น้ำ ของเคี้ยว ผ้า และเสนาสนะในท่านผู้ซื่อตรงทั้งหลายด้วยน้ำใจอันผ่องใส

       เมฆมีสายฟ้าแลบแปลบปลาบ มียอดตั้งร้อยกระหึ่มอยู่ ยังแผ่นดินให้โชกชุ่มอยู่ ย่อมยังที่ดอนและที่ลุ่มให้เต็ม แม้ฉันใด

       ทายกผู้มีศรัทธา เป็นบัณฑิตได้ฟังแล้ว ย่อมจัดหาโภชนาหารมาเลี้ยงวณิพก ด้วยข้าว น้ำให้อิ่มหนำ บันเทิงใจ เที่ยวไปในโรงทาน สั่งว่าท่านทั้งหลายจงให้ ท่านทั้งหลายจงให้ดังนี้ และทายกนั้นบันลือเสียงเหมือนเสียงกระหึ่มแห่งเมฆเมื่อฝนกำลังตก ฉะนั้น ธารแห่งบุญอันไพบูลย์นั้น ย่อมยังทายกให้ชุ่มชื่น

* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ทาน  /  หัวข้อใหญ่ : ควรให้ทานที่ใด  /  หัวข้อย่อย : ควรให้ทานในที่ใด ( นัยที่ 1 )  /  หัวข้อเลขที่ : 48  /  -บาลี สคาถ. สํ. 15/143/405.  /  หน้าที่ : 108 , 109 , 110 , 111  

- END -