เรื่อง เคยบังเกิดเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ พระนามว่ามฆเทวะ
อานนท์! ความคิดอาจมีแก่เธอว่า ‘ผู้อื่นต่างหากที่เป็นพระเจ้ามฆเทวราชในสมัยโน้น’ อานนท์! เธอไม่ควรเห็นเช่นนั้น , เรานี่เองได้เป็น พระเจ้ามฆเทวราชแล้วในสมัยนั้น …
อานนท์! เรื่องดึกดำบรรพ์ที่เมืองมิถิลานี้ มีพระราชานามว่า พระเจ้ามฆเทวะ เป็นธรรมราชาผู้ตั้งอยู่ในธรรม ประพฤติราชธรรม ในพราหมณ์และคหบดี ทั้งในเมืองหลวงและชนบท , ย่อมเข้าอยู่อุโบสถในวันที่ 14 หรือ 15 และวันที่ 8 แห่งปักษ์ พระเจ้ามฆเทวะนั้น เรียกช่างกัลบกมาแล้วสั่งว่า ‘เพื่อน ! ท่านเห็นผมหงอกเกิดขึ้นที่ศีรษะเราเมื่อใดก็จงบอกเรานั้น’
อานนท์! ล่วงมานับด้วยปีเป็นอันมาก ช่างกัลบกนั้นได้เห็นผมหงอกแล้วกราบทูลให้ทรงทราบ พระเจ้ามฆเทวะ รับสั่งให้ถอนหงอกด้วยแหนบ แล้ววางใส่ฝ่าพระหัตถ์ให้ทอดพระเนตร ครั้นทอดพระเนตรเห็นแล้ว พระราชทานบ้านส่วยเป็นบำเหน็จแก่ช่างกัลบกนั้น รับสั่งให้หาพระราชบุตรองค์ใหญ่มาเฝ้า แล้วตรัสว่า ‘แน่ะพ่อกุมาร! เทวทูตปรากฏแก่เราแล้ว : หงอกเกิดบนศีรษะแล้ว กาม อันเป็นวิสัยของมนุษย์ เราได้บริโภคเสร็จแล้ว เดี๋ยวนี้ถึงสมัยอันควรเพื่อการแสวงกามอันเป็นทิพย์สืบไป มาเถอะ พ่อผู้กุมาร! เจ้าจงครองตำแหน่งพระราชานี้ ส่วนเราจะปลงผมและหนวด นุ่งห่มผ้าย้อมฝาด ออกบวชจากเรือน ไม่เกี่ยวข้องด้วยเรือนไป . อนึ่ง ถ้าเจ้าเห็นหงอกเกิดขึ้นที่ศีรษะของเจ้าเมื่อใด , เมื่อนั้นจงประทานบ้านส่วยเป็นบำเหน็จแก่ช่างกัลบก แล้วชี้แจงมอบหมายตำแหน่งพระราชาแก่ราชบุตรองค์ใหญ่ให้ดี , แล้วจงปลงผมและหนวด ครองผ้าย้อมฝาด ออกบวชจากเรือน ไม่เกี่ยวข้องด้วยเรือนไปเถิด เจ้าจงประพฤติตามกัลยาณวัตรอันนี้ ตามที่เราได้บัญญัติไว้แล้ว , เจ้าอย่าเป็นบุรุษคนสุดท้ายของเรา กัลยาณวัตรอันนี้ ขาดตอนลงในยุคของผู้ใด ผู้นั้นชื่อว่าเป็นคนสุดท้ายแห่งบุรุษทั้งหลาย ผู้ประพฤติตามกัลยาณวัตรของเรา แน่ะพ่อผู้กุมาร! เราขอกล่าวถึงวัตรนั้นกะเจ้าในบัดนี้ อย่างนี้ว่า เจ้าจงประพฤติตามกัลยาณวัตรนี้ ตามที่เราได้บัญญัติไว้แล้ว ขอเจ้าจงอย่าเป็นบุรุษคนสุดท้ายของเราเลย’
อานนท์! ครั้นพระเจ้ามฆเทวะ ประทานบ้านส่วยแก่ช่างกัลบก มอบหมายรัชชสมบัติแก่พระราชบุตรองค์ใหญ่เป็นอย่างดีแล้ว ก็ปลงผมและหนวด ครองผ้าย้อมฝาด บวชแล้วจากเรือน ไม่เกี่ยวข้องด้วยเรือน ในป่ามฆเทวัมพวันนี้เอง เธอผู้บวชแล้วนั้น แผ่ความรู้สึกด้วยจิตอันประกอบด้วยเมตตา ไปยังทิศ ที่ 1 , และทิศที่ 2 ที่ 3 ที่ 4 โดยอาการอย่างเดียวกัน ด้วยเหตุนี้ เป็นอันว่าเธอมีจิตประกอบด้วยเมตตาอย่างไพบูลย์เยี่ยมยอด หาที่เปรียบมิได้ ปราศจากเวรและพยาบาท แผ่ไปทั่วโลกทั้งปวง เพราะแผ่ทั่วไปทั้งในเบื้องบนเบื้องล่าง และเบื้องขวางโดยรอบ
เธอนั้น มีจิตประกอบด้วยกรุณา … มุทิตา … อุเบกขา … แผ่ไปทั่งโลกทั้งปวง เพราะแผ่ทั่วไปทั้งในเบื้องบน เบื้องล่าง และเบื้องขวางโดยรอบ แล้วแลอยู่แล้ว. …เธอบวชแล้วประพฤติพรหมจรรย์อยู่ในป่ามฆเทวัมพวันนี้เอง
ครั้นทำพรหมวิหารธรรมทั้ง 4 ให้เจริญแล้ว ก็เข้าถึงพรหมโลก ภายหลังจากการตาย เพราะการทำลายแห่งกาย…
อานนท์! เราแล ได้เป็นพระเจ้ามฆเทวะแล้วในสมัยนั้น อนุชนที่เกิดในภายหลัง ได้ประพฤติตามกัลยาณวัตร ที่เราตั้งไว้แล้ว แต่ว่า กัลยาณวัตรนั้นจะเป็นไปพร้อมเพื่อความหน่าย ความคลายกำหนัด ความดับสนิท ความสงบ ความรู้ยิ่ง ความรู้พร้อม และนิพพาน ก็หาไม่ ; เป็นไปเพียงเพื่อเข้าถึงพรหมโลกเท่านั้น * * * ( 1 )
- - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
* * * ( 1 ) สามารถอ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ กัลยาณวัตรในอีกรูปแบบหนึ่งได้จากหน้า 298 ของหนังสือเล่มนี้ - ผู้รวบรวม
( ผู้ทำเว็บ - ดูได้ที่หนังสือ พุทธวจน เรื่อง ตถาคต / หัวข้อใหญ่ : การปรินิพพาน / หัวข้อย่อย : อย่าเป็นบุรุษคนสุดท้าย / หัวข้อเลขที่ : 122 / -บาลี ม. ม. 13/427/463. / หน้าที่ : 298 ( ทำเป็นลิงก์เอาไว้ให้อ่านแล้วนะครับ คลิ๊กที่นี่ครับ )
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ตถาคต / หัวข้อใหญ่ : เรื่องที่ทรงตรัสเกี่ยวกับอดีตชาติของพระองค์ / หัวข้อย่อย : เคยบังเกิดเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ พระนามว่ามฆเทวะ / หัวข้อเลขที่ : 154 / -บาลี ม. ม. 13/415/453. / หน้าที่ : 372 , 373 , 374
