เหตุที่ทำให้ได้พระนามว่า “อนุตตรปุริสทัมมสารถิ”

 

พุทธวจน - คําสอนจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า

เรื่อง เหตุที่ทำให้ได้พระนามว่า “อนุตตรปุริสทัมมสารถิ”

      ภิกษุทั้งหลาย!  คำที่เรากล่าวแล้วว่า “ตถาคตนั้น เป็นผู้อันบุคคลกล่าวว่า เป็นสารถีฝึกบุรุษ ไม่มีผู้อื่นยิ่งกว่า ในบรรดาอาจารย์ผู้ฝึกทั้งหลาย” ดังนี้นั้น ; คำนั้น เรากล่าวแล้วเพราะอาศัยอะไรเล่า? 

       ภิกษุทั้งหลาย!  ช้างที่ควรฝึก อันควาญช้างฝึกจนรู้บทแห่งการฝึกแล้ว ก็แล่นไปได้สู่ทิศทางเดียวเท่านั้น คือ ทิศตะวันออก ทิศตะวันตก ทิศเหนือ หรือทิศใต้

       ภิกษุทั้งหลาย !  ม้าที่ควรฝึก อันควาญม้าฝึกจนรู้บทแห่งการฝึกแล้ว ก็แล่นไปได้สู่ทิศทางเดียวเท่านั้น คือ ทิศตะวันออก ทิศตะวันตก ทิศเหนือ หรือทิศใต้ 

       ภิกษุทั้งหลาย!  โคที่ควรฝึก อันผู้ฝึกโคจนรู้บทแห่งการฝึกแล้ว ก็แล่นไปได้สู่ทิศทางเดียวเท่านั้น คือ ทิศตะวันออก ทิศตะวันตก ทิศเหนือ หรือทิศใต้

       ภิกษุทั้งหลาย!  ส่วนบุรุษที่ควรฝึก อันตถาคตผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธะฝึกจนรู้บทแห่งการฝึกแล้ว ก็แล่นไปได้สู่ทิศทั้งแปด :

       เป็นผู้มีรูป ย่อมเห็นรูปทั้งหลาย นี้คือทิศที่ 1  ;

       เป็นผู้ไม่มีสัญญาในรูปอันเป็นภายใน ย่อมเห็นซึ่งรูปทั้งหลาย อันเป็นภายนอก นี้เป็นทิศที่ 2 ;

       เป็นผู้น้อมใจด้วยความรู้สึกว่า “งาม” เท่านั้น นี้เป็นทิศที่ 3 ;

       เพราะก้าวล่วงเสียได้ซึ่งรูปสัญญา เพราะความดับไปแห่งปฏิฆสัญญา เพราะไม่ใส่ใจนานัตตสัญญา โดยประการทั้งปวง เป็นผู้เข้าถึงซึ่งอากาสานัญจายตนะ อันมีการทำในใจว่า “อนันโต อากาโส” ดังนี้แล้วแลอยู่ นี้เป็นทิศที่ 4  ;

       เพราะก้าวล่วงเสียได้ซึ่งอากาสานัญจายตนะโดยประการทั้งปวง เป็นผู้เข้าถึงซึ่งวิญญาณัญจายตนะ อันมี การทำในใจว่า “อนันตัง วิญญาณัง” ดังนี้แล้วแลอยู่ นี้เป็นทิศที่ 5 ;

       เพราะก้าวล่วงเสียได้ซึ่งวิญญาณัญจายตนะโดยประการทั้งปวง เป็นผู้เข้าถึงซึ่งอากิญจัญญายตนะ อันมี การทำในใจว่า “นัตถิ กิญจิ” ดังนี้แล้วแลอยู่ นี้เป็นทิศที่ 6 ;

       เพราะก้าวล่วงเสียได้ซึ่งอากิญจัญญายตนะโดยประการทั้งปวง เป็นผู้เข้าถึงซึ่งเนวสัญญานาสัญญายตนะ แล้วแลอยู่ นี้เป็นทิศที่ 7  ;

       เพราะก้าวล่วงเสียได้ซึ่งเนวสัญญานาสัญญายตนะโดยประการทั้งปวง เป็นผู้เข้าถึงซึ่งสัญญาเวทยิตนิโรธ แล้วแลอยู่ นี้เป็นทิศที่ 8

       ภิกษุทั้งหลาย!  บุรุษที่ควรฝึก อันตถาคตผู้อรหันต สัมมาสัมพุทธะฝึกจนรู้บทแห่งการฝึกแล้ว ก็แล่นไปได้สู่ ทิศทั้ง 8 เหล่านี้

       ภิกษุทั้งหลาย!  คำที่เรากล่าวแล้วว่า “ตถาคตนั้น เป็นผู้อันบุคคลกล่าวว่าเป็นสารถีฝึกบุรุษ ไม่มีผู้อื่นยิ่งกว่า ในบรรดาอาจารย์ผู้ฝึกทั้งหลาย” ดังนี้นั้น ; คำนั้น เรากล่าวแล้วเพราะอาศัยความข้อนี้ , ดังนี้แล

* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ตถาคต  /  หัวข้อใหญ่ : เรื่องที่ควรทราบก่อน  /  หัวข้อย่อย : เหตุที่ทำให้ได้พระนามว่า “อนุตตรปุริสทัมมสารถิ”  /  หัวข้อเลขที่ : 17  /  -บาลี อุปริ. ม. 14/409/637.  /  หน้าที่ : 34 , 35 , 36 

- END -