ทรงปลงอายุสังขาร

 

พุทธวจน - คําสอนจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า

เรื่อง ทรงปลงอายุสังขาร 

      อานนท์!  เธอจงถือผ้าปูนั่งไป เราจักไปสู่ปาวาลเจดีย์ เพื่อนั่งพักตลอดเวลากลางวัน

       ( ณ ที่นี้ ได้ตรัสอานุภาพของอิทธิบาท 4 ประการ ว่าอาจทำบุคคลผู้เจริญได้เต็มที่ ให้มีชีวิตอยู่กัปป์หนึ่งก็ได้ แต่พระอานนท์มิได้ทูลขอให้ทรงอยู่ เพราะรู้ไม่ทัน , ทรงขับพระอานนท์ไปแล้ว มารได้ฟื้นคำสัญญาเรื่องจะปรินิพพานในเมื่อพระศาสนาเป็นปึกแผ่นดีแล้ว พระองค์จึงทรงตัดสินพระทัยในการปรินิพพาน เรียกว่าปลงอายุสังขาร , แผ่นดินไหว และตรัสเหตุที่ทำให้แผ่นดินไหว , คือ ลมกำเริบ , ผู้มีฤทธิ์บันดาล , โพธิสัตว์จุติ , ประสูติ , ตรัสรู้ , แสดงธรรมจักร , ปลงอายุสังขาร , ปรินิพพาน )

       อานนท์!  เมื่อตะกี้นี้ มารผู้ใจบาป ได้เข้ามาหาเรา ที่ปาวาลเจดีย์นี้ , ยืนอยู่ ณ ที่ข้างหนึ่ง แล้วกล่าวแก่เราว่า

       “พระผู้มีพระภาคเจ้าจงปรินิพพานเสียเถิด , บัดนี้ถึงเวลาปรินิพพานของพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว เพราะพระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสไว้แต่ก่อนว่า ‘มาร , เราจักยังไม่ปรินิพพาน จนกว่า พวกภิกษุสาวก ภิกษุณีสาวิกา อุบาสกสาวก อุบาสิกาสาวิกา จักมีพร้อมบริบูรณ์ , จนกว่าพรหมจรรย์ ( คือศาสนา ) จักมั่งคั่ง เจริญ แพร่หลาย เป็นที่รู้จักของมหาชน เป็นปึกแผ่นพอเพื่อมนุษย์และเทวดาทั้งหลาย ประกาศได้ด้วยดี ( สืบไป )’ ดังนี้ , พระองค์ผู้เจริญ ! บัดนี้พรหมจรรย์ของพระผู้มีพระภาค มั่งคั่ง เจริญ แพร่หลาย เป็นที่รู้จักของมหาชน เป็นปึกแผ่นพอเพื่อมนุษย์และเทวดาทั้งหลาย ประกาศได้ด้วยดีแล้ว ขอพระผู้มีพระภาคจงปรินิพพานเถิด , ขอพระสุคตจงปรินิพพานเถิด” ดังนี้

       เราตอบว่า “มารผู้ใจบาป ! เธอไม่ต้องขวนขวายดอก , ไม่นานเลย ตถาคตจักปรินิพพาน , อีกสามเดือนจากนี้ ตถาคตก็จักปรินิพพาน” ดังนี้

       อานนท์!  บัดนี้ เรามีสติสัมปชัญญะ ปลงอายุสังขารแล้ว ณ ปาวาลเจดีย์นี้

       ( พระอานนท์ได้สติ จึงทูลขอให้ดำรงพระชนม์ชีพอยู่ด้วยอิทธิบาทภาวนา กัปป์หนึ่งหรือยิ่งกว่ากัปป์ ; ทรงปฏิเสธ )

       อานนท์!  อย่าเลย , อย่าวิงวอนตถาคตเลยมิใช่เวลาจะวิงวอนตถาคตเสียแล้ว

       ( พระอานนท์ทูลวิงวอนอีกจนครบสามครั้ง ได้รับพระดำรัสตอบอย่างเดียวกัน , ตรัสว่าเป็นความผิดของพระอานนท์ผู้เดียว , แล้วทรงจาระไนสถานที่ 16 แห่งที่เคยให้โอกาสแก่พระอานนท์ในเรื่องนี้ แต่พระอานนท์รู้ไม่ทันสักครั้งเดียว )

       อานนท์!  ในที่นั้นๆ ถ้าเธอวิงวอนตถาคต ตถาคตจักห้ามเสียสองครั้ง แล้วจักรับคำในครั้งที่สาม , อานนท์! ตถาคตได้บอกแล้วมิใช่หรือ ว่าสัตว์จะต้องพลัดพรากจากของรักของชอบใจทั้งสิ้น , สัตว์จะได้ตามปรารถนา ในสังขารนี้แต่ที่ไหนเล่า , ข้อที่สัตว์จะหวังเอาสิ่งที่เกิดแล้ว เป็นแล้ว มีปัจจัยปรุงแต่งแล้ว มีการแตกดับเป็นธรรมดา ว่าสิ่งนี้อย่าฉิบหายเลย ดังนี้ ย่อมไม่เป็นฐานะที่มีได้เป็นได้

* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ตถาคต  /  หัวข้อใหญ่ : การปรินิพพาน  /  หัวข้อย่อย : ทรงปลงอายุสังขาร  /  หัวข้อเลขที่ : 116  /  -บาลี มหา. ที. 10/116/94.  /  หน้าที่ : 286 , 287 , 288

- END -