พุทธวจน - คําสอนจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า
เรื่อง ความยาวนานแห่งสังสารวัฏ ( นัยที่ 2 )
เรื่อง ความยาวนานแห่งสังสารวัฏ ( นัยที่ 2 )
ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ! กัปทั้งหลายที่ผ่านไปแล้ว ล่วงไปแล้ว มากเท่าไรหนอ ?
พราหมณ์! กัปทั้งหลายที่ผ่านไปแล้ว ล่วงไปแล้ว มากแล มิใช่ง่ายที่จะนับกัปเหล่านั้นว่า เท่านี้กัป เท่านี้ 100 กัป เท่านี้ 1,000 กัป หรือว่าเท่านี้ 100,000 กัป
ก็พระโคดมผู้เจริญอาจจะอุปมาได้ไหม ?
อาจอุปมาได้ พราหมณ์!
พราหมณ์! แม่น้ำคงคานี้ย่อมเกิดแต่ที่ใด และย่อมถึงมหาสมุทร ณ ที่ใด เมล็ดทรายในระยะนี้ไม่เป็นของง่ายที่จะกำหนดได้ว่าเท่านี้เม็ด เท่านี้ 100 เม็ด เท่านี้ 1,000 เม็ด หรือว่าเท่านี้ 100,000 เมล็ด
พราหมณ์! กัปทั้งหลายที่ผ่านไปแล้ว ล่วงไปแล้ว มากกว่าเมล็ดทรายเหล่านั้น มิใช่ง่ายที่จะนับกัปเหล่านั้นว่า เท่านี้กัป เท่านี้ 100 กัป เท่านี้ 1,000 กัป หรือว่าเท่านี้ 100,000 กัป
ข้อนั้นเพราะเหตุไรเล่า ? เพราะเหตุว่า สงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้ เมื่อเหล่าสัตว์ผู้มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูก ท่องเที่ยวไปมาอยู่ ที่สุดเบื้องต้นย่อมไม่ปรากฏ สัตว์เหล่านั้นได้เสวยทุกข์ ความเผ็ดร้อน ความพินาศ ได้เพิ่มพูนปฐพีที่เป็นป่าช้าตลอดกาลนานเหมือนฉะนั้น
พราหมณ์! ด้วยเหตุเพียงเท่านี้ ก็พอแล้ว เพื่อจะเบื่อหน่ายในสังขารทั้งปวง พอแล้วเพื่อจะคลายกำหนัด พอแล้วเพื่อจะหลุดพ้น ดังนี้
( เกี่ยวกับสังสารวัฏ มีข้อความบาลีที่น่าสนใจในบทว่า
อนมตคฺโคยํ* * * ( 1 )
ภิกฺขเว สํสาโร ปุพฺพา * * * ( 2 )
โกฏิ * * * ( 3 )
น ปญฺญยติ * * * ( 4 )
อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสญฺโญชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตํ เอวํ ทีฆรตฺตํ โข ภิกฺขเว ทุกฺขํ ปจฺจนุภูตํ ติปฺปํ ปจฺจนุภูตํ พฺยสนํ ปจฺจนุภูตํ กฏสี วฑฺฒิตา )
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
* * * ( 1 ) อนมตคฺโคํ = มีเบื้องต้นและเบื้องปลายอันบุคคลตามรู้ไม่ได้.
* * * ( 2 ) ปุพฺพา = อดีต ก่อน
* * * ( 3 ) โกฏิ= ส่วนปลายสุด
* * * ( 4 ) น ปญฺญายติ = ไม่ปรากฏ
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ภพภูมิ / หัวข้อใหญ่ : ความยาวนาน แห่งสังสารวัฏ / หัวข้อย่อย : ความยาวนานแห่งสังสารวัฏ ( นัยที่ 2 ) / หัวข้อเลขที่ : 107 / -บาลี นิทาน. สํ. 16/217-218/435-437. / หน้าที่ : 402 , 403
- END -
