พุทธวจน - คําสอนจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า
เรื่อง ข้อควรทราบเกี่ยวกับอกุศลมูล ( ราคะ โทสะ โมหะ )
เรื่อง ข้อควรทราบเกี่ยวกับอกุศลมูล ( ราคะ โทสะ โมหะ )
ภิกษุทั้งหลาย ! ถ้าพวกปริพพาชกเดียรถีย์เหล่าอื่นจะพึงถามอย่างนี้ว่า
“อาวุโส ! ธรรม 3 อย่างเหล่านี้ มีอยู่ คือ ราคะ โทสะ โมหะ
อาวุโส ! อะไรเป็นความผิดแปลก อะไรเป็นความแตกต่าง อะไรเป็นเครื่องแสดงความต่าง ระหว่างธรรม 3 อย่างเหล่านั้น ?” ดังนี้
ภิกษุทั้งหลาย! พวกเธอถูกถามอย่างนี้แล้ว พึงพยากรณ์แก่เขาว่า
“อาวุโส ! ราคะมีโทษน้อย คลายช้า โทสะมีโทษมาก คลายเร็ว โมหะมีโทษมาก คลายช้า”
ถ้าเขาถามว่า “อาวุโส ! อะไรเป็นเหตุ อะไรเป็นปัจจัย ที่ทำให้ราคะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือราคะที่เกิดขึ้นแล้ว เป็นไปเพื่อความเจริญโดยยิ่ง เพื่อความไพบูลย์ ?” ดังนี้
คำตอบพึงมีว่า สุภนิมิต ( สิ่งที่แสดงให้รู้สึกว่างาม ) คือเมื่อเขาทำในใจซึ่งสุภนิมิตโดยไม่แยบคาย ราคะที่ยังไม่เกิดก็เกิดขึ้น และราคะที่เกิดอยู่แล้ว ก็เป็นไปเพื่อวามเจริญโดยยิ่ง เพื่อความไพบูลย์
อาวุโส ! นี้คือเหตุ นี้คือปัจจัย
ถ้าเขาถามอีกว่า “อาวุโส ! อะไรเป็นเหตุ อะไรเป็นปัจจัย ที่ทำให้โทสะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือโทสะที่เกิดขึ้นแล้ว เป็นไปเพื่อความเจริญโดยยิ่ง เพื่อความไพบูลย์?” ดังนี้
คำตอบพึงมีว่า ปฏิฆนิมิต ( สิ่งที่แสดงให้รู้สึกกระทบกระทั่ง ) คือเมื่อเขาทำในใจซึ่ง ปฏิฆนิมิต โดยไม่แยบคาย โทสะที่ยังไม่เกิดก็เกิดขึ้น และโทสะที่เกิดอยู่แล้ว ก็เป็นไปเพื่อความเจริญโดยยิ่ง เพื่อความไพบูลย์
อาวุโส ! นี้คือเหตุ นี้คือปัจจัย
ถ้าเขาถามอีกว่า “อาวุโส ! อะไรเป็นเหตุ อะไรเป็นปัจจัย ที่ทำให้โมหะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือโมหะที่เกิดขึ้นแล้ว เป็นไปเพื่อความเจริญโดยยิ่ง เพื่อความไพบูลย์?” ดังนี้
คำตอบพึงมีว่า อโยนิโสมนสิการ ( การกระทำในใจดยไม่แยบคาย ) คือเมื่อทำในใจโดยไม่แยบคาย โมหะที่ยังไม่เกิดก็เกิดขึ้น และโมหะที่เกิดอยู่แล้วก็เป็นไปเพื่อความเจริญโดยยิ่ง เพื่อความไพบูลย์
อาวุโส ! นี้คือเหตุ นี้คือปัจจัย
ถ้าเขาถามอีกว่า “อาวุโส ! อะไรเป็นเหตุ อะไรเป็นปัจจัย ที่ทำให้ราคะที่ยังไม่เกิด ไม่เกิดขึ้น หรือราคะที่เกิดขึ้นแล้ว ละไป?” ดังนี้
คำตอบพึงมีว่า อสุภนิมิต ( สิ่งที่แสดงให้รู้สึกว่าไม่งาม ) คือเมื่อเขาทำในใจซึ่ง อสุภนิมิต โดยแยบคาย ราคะที่ยังไม่เกิดก็ไม่เกิดขึ้น และราคะที่เกิดอยู่แล้วก็ละไป
อาวุโส ! นี้คือเหตุ นี้คือปัจจัย
ถ้าเขาถามอีกว่า “อาวุโส ! อะไรเป็นเหตุ อะไรเป็นปัจจัย ที่ทำให้โทสะที่ยังไม่เกิดไม่เกิดขึ้น หรือโทสะที่เกิดขึ้นแล้ว ละไป ?” ดังนี้
คำตอบพึงมีว่า เมตตาเจโตวิมุตติ ( ความหลุดพ้นแห่งจิตอันประกอบอยู่ด้วยเมตตา ) คือเมื่อเขาทำ ในใจซึ่ง เมตตาเจโตวิมุตติ โดยแยบคาย โทสะที่ยังไม่เกิดก็ไม่เกิดขึ้น และโทสะที่เกิดอยู่แล้วก็ละไป
อาวุโส ! นี้คือเหตุ นี้คือปัจจัย
ถ้าเขาถามอีกว่า “อาวุโส ! อะไรเป็นเหตุ อะไรเป็นปัจจัย ที่ทำให้โมหะที่ยังไม่เกิด ไม่เกิดขึ้น หรือโมหะที่เกิดขึ้นแล้ว ละไป?” ดังนี้
คำตอบพึงมีว่า โยนิโสมนสิการ คือเมื่อทำในใจโดยแยบคาย โมหะที่ยังไม่เกิดก็ไม่เกิดขึ้น และโมหะที่เกิดอยู่แล้วก็ละไป
อาวุโส ! นี้คือเหตุ นี้คือปัจจัย
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ปฐมธรรม / หัวข้อใหญ่ : ธรรมะกับชีวิต / หัวข้อย่อย : ข้อควรทราบเกี่ยวกับอกุศลมูล ( ราคะ โทสะ โมหะ ) / หัวข้อเลขที่ : 38 / -บาลี ติก. อํ. 20/256/508. / หน้าที่ : 105 , 106 , 107
- END -
