พุทธวจน - คําสอนจากพระโอษฐ์ พระพุทธเจ้า
เรื่อง หลักการดำรงชีพ เพื่อประโยชน์สุขในวันนี้
เรื่อง หลักการดำรงชีพ เพื่อประโยชน์สุขในวันนี้
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! พวกข้าพระองค์เป็นคฤหัสถ์บริโภคกาม แออัดอยู่ด้วยบุตร ครองเรือน ใช้สอยกระแจะจันทน์จากแควนกาสี ทัดทรงพวงดอกไม้ของหอมเครื่องลูบไล้ ยินดีทองและเงินอยู่
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ! ขอพระผู้มีพระภาคจงทรงแสดงธรรมที่เป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุข ทั้งใน ทิฏฐธรรม ( ในปัจจุบัน ) และในสัมปรายะ ( ในเวลาถัดต่อมา ) แก่พวกข้าพระองค์ผู้อยู่ในสถานะเช่นนี้เถิด พระเจ้าข้า!”
พ๎ยัคฆปัชชะ ! ธรรม 4 ประการเหล่านี้เป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุข แก่กุลบุตรในทิฏฐธรรม ( ในปัจจุบัน ) 4 ประการ อย่างไรเล่า ? 4 ประการ คือ
( 1 ) อุฏฐานสัมปทา ( ความขยันในอาชีพ )
( 2 ) อารักขสัมปทา ( การรักษาทรัพย์ )
( 3 ) กัลยาณมิตตตา ( ความมีมิตรดี )
( 4 ) สมชีวิตา ( การเลี้ยงชีวิตอย่างสมดุลย์พอเพียงแก่ฐานะ )
ความขยันในอาชีพ
พ๎ยัคฆปัชชะ! อุฏฐานสัมปทา เป็นอย่างไรเล่า ?
พ๎ยัคฆปัชชะ ! กุลบุตรในกรณีนี้ สำเร็จการเป็นอยู่ด้วยการลุกขึ้นกระทำการงาน คือด้วยกสิกรรม หรือวานิชกรรม โครักขกรรม อาชีพผู้ถืออาวุธ อาชีพราชบุรุษ หรือด้วยศิลปะอย่างใดอย่างหนึ่ง
ในอาชีพนั้นๆ เขาเป็นผู้เชี่ยวชาญ ไม่เกียจคร้าน ประกอบด้วยการสอดส่องในอุบายนั้นๆ สามารถกระทำ สามารถจัดให้กระทำ
พ๎ยัคฆปัชชะ ! นี้เรียกว่า อุฏฐานสัมปทา ( ความขยันในอาชีพ )
การรักษาทรัพย์
พ๎ยัคฆปัชชะ! อารักขสัมปทา เป็นอย่างไรเล่า ?
พ๎ยัคฆปัชชะ ! กุลบุตรในกรณีนี้ โภคะอันกุลบุตรหาได้มาด้วยความเพียรเป็นเครื่องลุกขึ้น รวบรวมมาด้วยกำลังแขน มีตัวชุ่มด้วยเหงื่อ เป็นโภคทรัพย์ประกอบด้วยธรรม ได้มาโดยธรรม
เขารักษาคุ้มครองอย่างเต็มที่ ด้วยหวังว่า “อย่างไรเสียพระราชาจะไม่ริบทรัพย์ของเราไป โจรจะไม่ปล้นเอาไป ไฟจะไม่ไหม้ น้ำจะไม่พัดพาไป ทายาทอันไม่รักใคร่เรา จะไม่ยื้อแย่งเอาไป” ดังนี้
พ๎ยัคฆปัชชะ ! นี้เรียกว่า อารักขสัมปทา ( การรักษาทรัพย์ )
ความมีมิตรดี
พ๎ยัคฆปัชชะ! กัลยาณมิตตตา เป็นอย่างไรเล่า ?
พ๎ยัคฆปัชชะ! กุลบุตรในกรณีนี้ อยู่อาศัยในบ้านหรือนิคมใด ถ้ามีบุคคลใดๆ ในบ้านหรือนิคมนั้น เป็นคหบดีหรือบุตรคหบดีก็ดี เป็นคนหนุ่มที่เจริญด้วยศีล หรือเป็นคนแก่ที่เจริญด้วยศีลก็ดี ล้วนแต่ถึงพร้อมด้วยศรัทธา ถึงพร้อมด้วยศีล ถึงพร้อมด้วยจาคะ ถึงพร้อมด้วยปัญญาอยู่แล้วไซร้
กุลบุตรนั้นก็ดำรงตนร่วม พูดจาร่วม สากัจฉา ( สนทนา ) ร่วมกับชนเหล่านั้น
เขาติดตามศึกษาความถึงพร้อมด้วย สัทธา โดย อนุรูป แก่บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วย สัทธา
เขาติดตามศึกษาความถึงพร้อมด้วย ศีล โดย อนุรูป แก่บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วย ศีล
เขาติดตามศึกษาความถึงพร้อมด้วย จาคะ โดย อนุรูป แก่บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วย จาคะ
เขาติดตามศึกษาความถึงพร้อมด้วย ปัญญา โดย อนุรูป แก่บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วย ปัญญา
อยู่ในที่นั้นๆ
พ๎ยัคฆปัชชะ ! นี้เรียกว่า กัลยาณมิตตตา ( ความมีมิตรดี )
การเลี้ยงชีวิตอย่างสมดุลพอเพียงแก่ฐานะ
พ๎ยัคฆปัชชะ! สมชีวิตา เป็นอย่างไรเล่า ?
พ๎ยัคฆปัชชะ ! กุลบุตรในกรณีนี้ รู้จักความได้มาแห่งโภคทรัพย์ รู้จักความสิ้นไปแห่งโภคทรัพย์แล้ว ดำรงชีวิตอยู่อย่างสม่ำเสมอ ไม่ฟุ่มเฟือยนัก ไม่ฝืดเคืองนัก
โดยมีหลักว่า “รายได้ของเราจักท่วมรายจ่าย และรายจ่ายของเราจักไม่ท่วมรายรับ ด้วยอาการอย่างนี้” ดังนี้
พ๎ยัคฆปัชชะ ! เปรียบเหมือนคนถือตาชั่งหรือลูกมือของเขา ยกตาชั่งขึ้นแล้ว ก็รู้ว่า “ยังขาดอยู่เท่านี้ หรือเกินไปแล้วเท่านี้” ดังนี้ฉันใด กุลบุตรนี้ ก็ฉันนั้น
เขารู้จักความได้มาแห่งโภคทรัพย์ รู้จักความสิ้นไปแห่งโภคทรัพย์ แล้วดำรงชีวิตอยู่อย่างสม่ำเสมอ ไม่ฟุ่มเฟือยนัก ไม่ฝืดเคืองนัก
โดยมีหลักว่า “รายได้ของเราจักท่วมรายจ่าย และรายจ่ายของเราจักไม่ท่วมรายรับ ด้วยอาการอย่างนี้” ดังนี้
พ๎ยัคฆปัชชะ! ถ้ากุลบุตรนี้ เป็นผู้มีรายได้น้อย แต่สำเร็จการเป็นอยู่อย่างฟุ่มเฟือยแล้วไซร้ ก็จะมีผู้กล่าวว่า กุลบุตรนี้ใช้จ่ายโภคทรัพย์ ( อย่างสุรุ่ยสุร่าย ) เหมือนคนกินผลมะเดื่อ ฉันใดก็ฉันนั้น
พ๎ยัคฆปัชชะ ! แต่ถ้ากุลบุตร เป็นผู้มีรายได้มหาศาล แต่สำเร็จการเป็นอยู่อย่างแร้นแค้นแล้วไซร้ ก็จะมีผู้กล่าวว่า กุลบุตรนี้จักตายอดตายอยากอย่างคนอนาถา
พ๎ยัคฆปัชชะ! เมื่อใด กุลบุตรนี้ รู้จักความได้มาแห่งโภคทรัพย์ รู้จักความสิ้นไปแห่งโภคทรัพย์ แล้วดำรงชีวิตอยู่อย่างสม่ำเสมอ ไม่ฟุ่มเฟือยนัก ไม่ฝืดเคืองนัก โดยมีหลักว่า “รายได้ของเราจักท่วมรายจ่าย และรายจ่ายของเรา จักไม่ท่วมรายรับ ด้วยอาการอย่างนี้” ดังนี้
พ๎ยัคฆปัชชะ! นี้เราเรียกว่า สมชีวิตา ( การเลี้ยงชีวิตอย่างสมดุลย์พอเพียงแก่ฐานะ )
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
ธรรม 4 ประการนี้ ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์ เพื่อความสุขในปัจจุบันแก่กุลบัตร ธรรม 4 ประการเป็นไฉน คือ
อุฏฐานสัมปทา 1
อารักขสัมปทา 1
กัลยาณมิตตตา 1
สมชีวิตา 1
-บาลี อฏฐก. อํ. 23/289/144.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
ปากทางแห่งความเจริญ 4 ประการของโภคะที่เกิดขึ้นพร้อมแล้วอย่างนี้ มีอยู่ คือ
ความไม่เป็นนักเลงหญิง
ไม่เป็นนักเลงสุรา
ไม่เป็นนักเลงการพนัน
และมีมิตรสหายเพื่อนฝูงที่ดีงาม
-บาลี อฏฐก. อํ. 23/292/144.
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ฆราวาสชั้นเลิศ / หัวข้อใหญ่ : ฆราวาสชั้นเลิศ / หัวข้อย่อย : หลักการดำรงชีพ เพื่อประโยชน์สุขในวันนี้ / หัวข้อเลขที่ : 8 / -บาลี อฏฺฐก. อํ. 23/289/144. / หน้าที่ : 37 , 38 , 39 , 40 , 41 , 42 , 43 , 44
* * * ( ข้างบนนี้-ทั้งหมด ) คัดมาจากหนังสือ พุทธวจน เรื่อง ปฐมธรรม / หัวข้อใหญ่ : ธรรมะกับชีวิต / หัวข้อย่อย : หลักการดำรงชีพ เพื่อประโยชน์สุขในวันนี้ / หัวข้อเลขที่ : 9 / -บาลี อฏฺฐก. อํ. 23/289/144. / หน้าที่ : 29 , 30 , 31 , 32 , 33
- END -
